Bài viết thứ 3 trong series Hướng dẫn chơi chứng khoán của LiveTrade sẽ cung cấp cho bạn kiến thức tổng quan về những điều cần biết trước khi chơi chứng khoán để bạn có thể dễ dàng tìm hiểu sâu hơn sau này.
Bạn có thể tham gia đầu tư chứng khoán trên nhiều sàn giao dịch khác nhau. Mỗi sàn có quy tắc riêng nhưng vẫn phải đảm bảo quy định chung do luật định. Dưới đây là những quy tắc cơ bản bạn cần biết:
Thời gian giao dịch và phiên giao dịch
Hiện nay các sàn HNX, HOSE và Upcom giao dịch từ thứ 2 đến thứ 6 hàng tuần. Giờ giao dịch chứng khoán trong một ngày sẽ tùy theo từng sàn quy định. Tuy nhiên các sàn thường bắt đầu giao dịch vào 9h sáng.
Giao dịch trong một ngày sẽ chia thành nhiều phiên. Một phiên giao dịch là khoảng thời gian diễn ra các hoạt động mua bán chứng khoán trên sàn. Các loại phiên giao dịch theo thời gian giao dịch gồm:
- Phiên giao dịch sáng: Dùng để chỉ phiên bắt đầu vào buổi sáng và kết thúc vào buổi trưa. Phiên sáng bao gồm phiên mở cửa.
- Phiên giao dịch chiều: Bắt đầu từ sau giờ nghỉ trưa và kết thúc vào giờ đóng cửa phiên chiều. Phiên chiều bao gồm phiên đóng cửa.
- Phiên mở cửa: Là phiên bắt đầu mở cửa sàn giao dịch vào buổi sáng.
- Phiên đóng cửa: Là phiên kết thúc một ngày trên sàn giao dịch.
Ngoài ra, người ta còn phân loại phiên giao dịch dựa trên phương thức khớp lệnh như sau:
- Phiên khớp lệnh định kỳ: Là thời gian mà lệnh được khớp theo phương thức khớp lệnh định kỳ.
- Phiên khớp lệnh liên tục: Là thời gian mà lệnh được khớp theo phương thức khớp lệnh liên tục.
Chi tiết về thời gian và các phiên giao dịch sẽ được đề cập cụ thể hơn tại đây.
Nguyên tắc khớp lệnh khi mua bán chứng khoán
Mỗi phương thức khớp lệnh có quy tắc riêng để xác định giá thực hiện. Tuy nhiên những nguyên tắc chung vẫn cần đảm bảo, thứ tự như sau:
- Ưu tiên về giá: Lệnh nào có giá tốt hơn sẽ được ưu tiên thực hiện. Điều này có nghĩa là lệnh mua/bán có giá cao/thấp hơn sẽ được ưu tiên thực hiện trước.
- Ưu tiên về thời gian: Ưu tiên thực hiện lệnh được nhập vào hệ thống trước.
- Ưu tiên khách hàng: Ưu tiên thực hiện lệnh của khách hàng trước lệnh tự doanh của công ty chứng khoán.
- Ưu tiên về khối lượng: Ưu tiên thực hiện trước lệnh nào có khối lượng lớn hơn.
Các quy tắc cụ thể về khớp lệnh giao dịch chứng khoán được diễn giải chi tiết tại đây.
Các loại lệnh giao dịch
Lệnh giao dịch là một yêu cầu, một chỉ thị của nhà đầu tư khi muốn mua/bán một mã chứng khoán nhất định. Giao dịch chứng khoán được thực hiện qua khớp lệnh giao dịch.
Các loại lệnh giao dịch thường gặp trên thị trường chứng khoán gồm:
- Lệnh giới hạn (lệnh LO): Lệnh mua hoặc lệnh bán chứng khoán tại một mức giá xác định hoặc tốt hơn. Lệnh có hiệu lực kể từ khi được nhập vào hệ thống cho đến hết ngày giao dịch hoặc đến khi lệnh bị hủy bỏ.
- Lệnh ATO/ATC: Lệnh giao dịch tại mức giá xác định giá mở cửa/đóng cửa. Loại lệnh này chỉ có hiệu lực trong đợt khớp lệnh định kỳ xác định giá mở cửa/đóng cửa.
- Lệnh thị trường: Lệnh mua tại mức giá bán thấp nhất hoặc lệnh bán tại mức giá mua cao nhất hiện có. Lệnh thị trường chỉ được sử dụng trong phiên khớp lệnh liên tục. Lệnh thị trường sẽ bị hủy ngay nếu không có lệnh đối ứng.
Về cụ thể, lệnh thị trường trên các sàn khác nhau sẽ có tên và được xác định theo quy tắc khác nhau. Ngoài ra, thị trường còn cho phép sử dụng các lệnh đặc biệt hỗ trợ nhà đầu tư. Tìm hiểu chi tiết về các lệnh giao dịch tại đây.
Chu kỳ thanh toán
Chu kỳ thanh toán trong chứng khoán là thời gian cần để người mua sở hữu hoàn toàn cổ phiếu mua vào. Đây cũng là thời gian cần để người bán sở hữu hoàn toàn số tiền thu được từ việc bán ra cổ phiếu. Theo quy định hiện hành, chu kỳ thanh toán là T+2. Điều này có nghĩa nhà đầu tư sẽ được nhận tài sản giao dịch sau 2 ngày kể từ ngày khớp lệnh T.
Một lưu ý ở đây là người mua sẽ nhận được cổ phiếu vào 16h30p của ngày thanh toán (ngày T+2). Tuy nhiên phiên đóng cửa kết thúc muộn nhất vào 15h (sàn Upcom) nên đến ngày T+3 nhà đầu tư mới có thể bán được số cổ phiếu này.
Phí giao dịch chứng khoán
Phí giao dịch là chi phí mà khách hàng phải trả cho công ty chứng khoán khi giao dịch thành công trên cơ sở sử dụng dịch vụ của công ty đó. Phí giao dịch chứng khoán tính theo phần trăm giá trị giao dịch trong ngày. Mỗi công ty chứng khoán đều quy định mức phí giao dịch khác nhau và được điều chỉnh dựa trên độ lớn của giá trị giao dịch. Theo quy định, phí giao dịch không được vượt quá 0,5% giá trị giao dịch.
Trên đây là những điều cần biết trước khi đầu tư chứng khoán mà bất kỳ người chơi chứng khoán nào cũng cần nắm rõ. Các bài viết tiếp theo trong series hướng dẫn của LiveTrade sẽ giúp bạn tìm hiểu cụ thể để không nhầm lẫn khi mua bán trên các sàn giao dịch. Ngoài ra, nếu bạn thấy các quy tắc này quá rối rắm thì ứng dụng sắp ra mắt của LiveTrade cho phép bạn tham gia chứng khoán một cách đơn giản hơn. Không cần lựa chọn loại lệnh, không cần đợi 2 ngày để cổ phiếu hay tiền về tài sản, không cần giao dịch theo phiên. Tất cả những gì bạn cần làm làm tham gia giao dịch ngay lập tức. Đăng ký trải nghiệm thử ứng dụng LiveTrade tại đây.
